ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଜୀବନଧାରଣର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଅଗଷ୍ଟ ୨ ରେ ଭାଉଚର ଆଧାରିତ ଡିଜିଟାଲ ପେମେଣ୍ଟ ସିଷ୍ଟମ ଇ-ଆରପିଆଇ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି।ଆର୍ଥିକ ସେବା ବିଭାଗ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏବଂ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପ୍ରାଧିକରଣ ସହଯୋଗରେ ଏହାର ୟୁପିଆଇ ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ଭାରତର ନ୍ୟାସନାଲ ପେମେଣ୍ଟ କର୍ପୋରେସନ ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ହୋଇଛି । ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ “ଡିଜିଟାଲ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଜୀବନକୁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଢ଼ଙ୍ଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ଏବଂ‘ ଜୀବନର ସହଜତା ’କୁ ଆଗକୁ ବଢାଇବ ।
ଇ-ରୁପି କ’ଣ ?
ଇ-ରୁପି, ଏକ ଥର ଦେୟ ପ୍ରଣାଳୀ, ଡିଜିଟାଲ୍ ପେମେଣ୍ଟ ପାଇଁ ଏକ ନଗଦବିହୀନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗହୀନ ମାଧ୍ୟମ, ଯାହା QR କୋଡ୍ ଆଧାରିତ କିମ୍ବା SMS ଷ୍ଟ୍ରିଙ୍ଗ-ଆଧାରିତ ଇ-ଭାଉଚର ଆକାରରେ | ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ କାର୍ଡ, ଡିଜିଟାଲ୍ ପେମେଣ୍ଟ ଆପ୍ କିମ୍ବା ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ୍ ପ୍ରବେଶ ବିନା ସେବା ପ୍ରଦାନକାରୀରେ ଭାଉଚରକୁ ମୁକ୍ତ କରିପାରିବେ |
ଏହା କିପରି କାମ କରେ?
ସେବାଗୁଡିକର ପ୍ରାୟୋଜକମାନଙ୍କୁ ହିତାଧିକାରୀ ଏବଂ ସେବା ପ୍ରଦାନକାରୀଙ୍କ ସହିତ ଡିଜିଟାଲ୍ ସଂଯୋଗ କରିବା ବ୍ୟତୀତ, ଇ-ଆରପିଆଇ ମଧ୍ୟସ୍ଥିଙ୍କ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ବିନା ସମୟାନୁବର୍ତ୍ତୀ ଦେୟ ନିଶ୍ଚିତ କରେ | NPCI ର UPI ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଅଧୀନରେ, ଉଭୟ ବେସରକାରୀ ଏବଂ ସାର୍ବଜନୀନ କ୍ଷେତ୍ର ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ପ୍ରଦାନକାରୀ ସଂସ୍ଥା ଭାବରେ ବୋର୍ଡରେ ରହିବେ | ଥରେ ଏହା ହୋଇଗଲେ, ଏହି ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହିତାଧିକାରୀ ବିବରଣୀ, ଦେୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୂଚନା ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରାଯିବ | ଥରେ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ମୋବାଇଲ୍ ନମ୍ବର ବ୍ୟବହାର କରି ଚିହ୍ନଟ କରାଯିବା ପରେ, ଏକ ଭାଉଚର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଉକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ |
ଇ-ରୁପି ଏବଂ ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ |
ଇ-ରୁପି ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରାଠାରୁ ଭିନ୍ନ କାରଣ ଏହା ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାବରେ ଭାରତୀୟ ମୁଦ୍ରା ଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ | ଡିଜିଟାଲ୍ ଲୁଫ୍ କୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ସାରା ଦେଶରେ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଡିଜିଟାଲ୍ ମୁଦ୍ରା କିମ୍ବା ସିବିଡିସି ଲାଗୁ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି।
ଇ-ରୁପି ରେ ଥିବା SMS ଭାଉଚର୍ କିମ୍ବା QR କୋଡ୍ ଏଥିରେ ଏକ ପୂର୍ବ-ଆବଣ୍ଟିତ ରାଶି ରହିବ ଏବଂ ଏହା କେବଳ ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ ଯାହାର ନାମ ସପକ୍ଷରେ ଜାରି କରାଯାଇଛି | ଯେହେତୁ, ଯେକୌଣସି କାରବାର ପାଇଁ ଡିଜିଟାଲ୍ କିମ୍ବା ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ |
ଇ-ରୁପି ଏବଂ ରୂପାୟ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ |
2012 ରେ NPCI ଦ୍ୱାରା ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ରୁପେ ଡେବିଟ୍ କାର୍ଡ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ କାର୍ଡ ଯାହା ଆପଣଙ୍କର ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଜାରି କରାଯାଇଛି ଯେଉଁଠାରେ ଆପଣଙ୍କର ଏକ ଆକାଉଣ୍ଟ ଅଛି ଏବଂ ଏଟିଏମ୍ ପ୍ରତ୍ୟାହାର, ଅନଲାଇନ୍ କାରବାର ଏବଂ କାର୍ଡ ଦେୟ ପାଇଁ ଏହି ସେବା ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ | ଯେତେବେଳେ କି, ଇ-ରୁପି ହେଉଛି ଏକ ଇ-ଭାଉଚର-ଆଧାରିତ ଡିଜିଟାଲ୍ ପେମେଣ୍ଟ ସମାଧାନ |
ଉପକାରିତା
ଇ-ଆରପିଆଇ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି ଯେ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜନ ଆରୋଗ୍ୟ ଯୋଜନା, ସାର ସବସିଡି ପରି ଔଷଧଷ ତଥା ପୁଷ୍ଟିକର ସହାୟତା, ମା ଏବଂ ଶିଶୁ କଲ୍ୟାଣ ଯୋଜନା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଔଷଧ ତଥା ପୁଷ୍ଟିକର ସହାୟତା ଯୋଗାଇବା ଭଳି ଯୋଜନା ଭଳି କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସେବାଗୁଡିକର ଲିକ୍-ପ୍ରୁଫ୍ ବିତରଣ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି।
କର୍ପୋରେଟରମାନେ ସେମାନଙ୍କ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଏବଂ ଯାତ୍ରା ଖର୍ଚ୍ଚ ବହନ କରିବାକୁ ଇ-ଆରପିଆଇ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ |
ଏହାର ଯୋଗାଯୋଗହୀନ ସୁବିଧା ହେତୁ, ହିତାଧିକାରୀମାନେ ଭାଉଚରର ଏକ ପ୍ରିଣ୍ଟଆଉଟ୍ ବହନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି ନାହିଁ ଏବଂ ମୁକ୍ତି ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବିବରଣୀ ବାଣ୍ଟିବା ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି ନାହିଁ |
ଇ-ଆରପିଆଇକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଆକ୍ସିସ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ, କାନାରା ବ୍ୟାଙ୍କ, ଇଣ୍ଡିଗୋଇଣ୍ଡ ବ୍ୟାଙ୍କ, କୋଟାକ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ, ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ, ୟୁନିଅନ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ, ଆଇସିଆଇସିଆଇ ବ୍ୟାଙ୍କ, HDFC ବ୍ୟାଙ୍କ, ପଞ୍ଜାବ ନ୍ୟାସନାଲ ବ୍ୟାଙ୍କ, ଷ୍ଟେଟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ।
